تکرار حوادث معدنی و مظلومیت کارگران در نتیجه عدم رعایت الزامات قانونی
بر اساس آمارهای موجود حوادث ساختمانی و معدنی بیشترین آمار تلفات نیروی کار را به خود اختصاص داده و بیشتر معضلات در باب حوادث ناشی از کار در حوزه کارگاههای معدنی و مربوط به معادن ذغال سنگ بوده است. ساعت ۲۱ شب گذشته انفجاری به دلیل تصاعد آنی گاز متان در یکی از تونل‌های معدن زغال‌سنگ شرکت معدنجو شهر طبس رخ داد. در این حادثه تعدادی از کارگران جان خود را از دست دادند و عده ای هم مجروح شدند.اما چرا این حوادث تلخ در جامعه ما تکرار می شود؟
در همین خصوص خانم مریم زنده دل وکیل دادگستری در گفتگو با پایگاه خبری توانانیوز به بررسی زوایای این جادثه پرداخته و می گوید: قبل از هرگونه اظهارنظری باید کارشناسان نحوه وقوع این حادثه و مسائلی که باعث انفجار در معدن زغال سنگ شرکت معدنجو طبس شده را بررسی کرده و نظر خود را اعلام کنند، اما آنچه که در قانون کار و فصل چهارم آن مطرح شده و در این قانون به درستی به حفاظت فنی و بهداشت کار می پردازد فصل چهارم قانون کار جمهوری اسلامی ایران (حفاظت فنی و بهداشت کارحفاظت فنی وبهداشت کار)
ماده 85ـ برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعملهایی که از طریق شورایعالی حفاظت فنی (جهت تأمین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماریهای حرفه‌ای و تأمین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین شده، برای کلیه کارگاهها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.) و بر این اساس کار فرما موظف است از آیین نامه ها و قوانین پیروی کند و حتی حفاظتهای لازم و نکات ایمنی را قبل از شروع به کار به کارگران آموزش دهد، تا آنها نیز نسبت به عواقب عدم رعایت اصول و مقررات و نکات ایمنی آگاه باشند. و حتی بازرسان کار نیز موظف هستند به طور مستمر از کارگاهها بازدید و نکاتی را که ممکن است به بروز حادثه در نتیجه ضعف ایمنی منجر شود را به کارفرمایان و مسؤولین کارگاههای ناایمن گوشزد و آن را گزارش کنند.
زنده دل گفت: ما قوانین کامل و دقیقی در همه حوزه ها داریم، اما در عمل با کم کاری و تخطی از قوانین مواجهیم و در واقع اگر به قوانین درست و دقیق عمل و استانداردهای لازم رعایت میشد، ما شاهد حوادث تلخ و ناگوار نبودیم، با توجه به تجربیات و مشاهدات اینجانب کارفرمایان از قوانین و استانداردها به راحتی تخطی می کنند مخصوصا در معادن با توجه به تجربیاتی که داشتم در حوادث معدن مس سونگون در ورزقان کارگرانی بودند که انگشتانشان قطع شده بود اما به علت عدم آگاهی به حقوق خود و به گمان اینکه با شکایت و پیگیری از ادامه کارشان جلوگیری می شود و در معیشت خود دچار مشکل خواهند شد از شکایت و پیگیری صرفنظر کردند.
در شش ماه گذشته هر ماه چند حادثه منجر به فوت کارگران در معادن ایران رخ داده است و نکته قابل تامل در انفجار معدن پروده معدنجو طبس بی توجهی به حادثه شهریور ماه این معدن بوده است،بطوریکه اولین حادثه در 15 اردیبهشت و با فوت یک کارگر در معدن هشونی و به طور مستمر حوادث تکرار شده تا اول مهرماه که فاجعه وحشتناک در این معدن به وقوع پیوست و شاید اگر اولین حادثه رو پیگیری و بر رفع مشکلات و نواقص ایمنی با جدیت برخورد میشد ما شاهد این فاجعه نبودیم .
در ادامه زنده دل افزود: معادن کشور ما که بیش از ۵۵۰۰ معدن می باشد در مناطقی واقع شده اند که با محل سکونت و شهرها فاصله زیادی دارند، و جز سختترین مشاغل می باشد و افرادی حاضر به کار در معادن هستند که مشکل معیشتی زیادی دارند و برای امرار معاش خویش این سختی را به جان خریده و به عنوان کارگر معدن شروع به کار می کنند و این نکته نیز را باید بیان کنم که معادن با قراردادهای خصوصی به اشخاص برای بهره برداری واگذار می شوند و این افراد دارای ثروت و قدرت هستند و براحتی از قوانین و الزامات تخطی می کنند و بدون هیچگونه مانعی به کار خود ادامه می دهند و حوادثی که به طور مستمر شاهد آن هستیم را رقم میزند در حادثه مشابه سال قبل حتی جسد چند کارگر پیدا نشده و مایه تاسف و اندوه است که به کارگران زمانی اهمیت داده می شود که در موارد اینچنینی خبر فوتشان رسانه ای می شود و چند روزی از آنها یاد می شود و بعد از آن به فراموشی سپرده می شوند.
زنده دل با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی به بازرسان اجازه پلمپ کارگاههای اینچنینی را داده است اما در عمل و بنا به دلایلی این کار انجام نمی شود و ما هر ساله شاهد این حوادث هستیم .
مطابق قانون کار معدنکاران جزو مشاغل سخت و زیان آور تلقی می‌شوند. اما نکته مهمتر اینجاست که کارگران این قشر نه دستمزد خوب، نه امنیت شغلی و نه رفاه مناسب دارند.در قانون کار ایران مشاغل سخت وزیان آور اینگونه تعریف می‌شود:«کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده که در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) برایش ایجاد می شودکه نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن می‌باشد.
زنده دل در ادامه افزود : مورد دیگری که میتوان به آن اشاره کرد، عدم استفاده از فناوری‌های روز در مسائل استخراج معادن به ویژه ذغال سنگ و تحریم این فناوری و فرسوده بودن تجهیزات آنها از جمله علل وقوع حوادث معدنی است و عدم رعایت این موارد موجب بروز حوادث ناگوار در سالهای اخیر بوده است. در حال حاضر در کشور بیش از ۵۵۰۰ معدن وجود دارد و حدود ۹۰ درصد معادن در حوزه ذغال سنگ فعالیت می کنند که روش های استخراج در بیش از ۹۰ درصد این معادن عمدتاً به شکل سنتی و تقریباً ناایمن است.
بعضی از شرکت‌هایی که این معادن را در اختیار دارند تصور می‌کنند اگر کار را به پیمانکار واگذار کنند در رابطه با نیروی کار دیگر مسئولیتی ندارند، در صورتی که این شرکت ها در رابطه با شرایط محیط و امور رفاهی کارگران همواره دارای تعهد هستند.بدیهی است که اصل و موجودیت موضوع «مسئولیت اجتماعی شرکت‌های معدنی» در زمره مفاهیم اخلاق کسب‌وکار حوزه معدن و صنایع‌معدنی مطرح است و در واقع به‌نوعی به نقشی که شرکت‌ها در حوزه اجتماعی برعهده دارند، مربوط می‌شود.بر این اساس، شرکت‌ها و فعالان حوزه معدن و صنایع‌معدنی برای اینکه در کسب‌وکار خود موفق باشند، باید مسئولیت خود را در قبال محیط‌زیست منطقه، جامعه و تمام کسانی که تحت‌تاثیر فعالیت‌های شرکت قرار می‌گیرند، رعایت کنند.
معدن کاری از جمله قدیمی ترین مشاغل است که همواره طاقت فرسا و پر مشقت بوده و معدنکاران همواره در معرض خطرات ناشی از کار در معادن و جراحات ناشی از آن و حتی مرگ قرار دارند .کار در معدن در اعماق زمین و فعالیت معدنی در اعماق زمین حادثه خیز بودن آن را توجیه می کند، اما هرگز دلیل بر این موضوع نیست که راهکاری برای پیشگیری از وقوع حوادثی با این وسعت و تلخی و تداوم فعالیت معدنی با حفظ سلامت و ایمنی و امنیت این قشر زحمتکش وجود نداشته باشد.
