FATF یک سازمان بین‌دولتی است که در سال 1989 تاسیس شده و هدف آن مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و دیگر تهدیدات مرتبط با سیستم مالی بین‌المللی است. این سازمان با تعیین استانداردها و ارزیابی عملکرد کشورها در این زمینه‌ها، تلاش می‌کند تا از سوء استفاده از سیستم مالی برای اهداف غیرقانونی جلوگیری کند.اف‌ای‌تی‌اف قوانینی ایجاد می‌کند که کشورها برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم باید آنها را اجرا کنند.
به گزارش توانانیوز، پیوستن کشورها به FATF (کارگروه اقدام مالی) یک فرآیند چند مرحله‌ای و دقیق است که هدف آن اطمینان از این است که کشور متقاضی قادر به اجرای کامل استانداردهای FATF در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم (AML/CFT) است.
دسترسی به سیستم مالی بین‌المللی: اگر کشوری با استانداردهای اف‌ای‌تی‌اف همخوانی نداشته باشد، بانک‌ها و مؤسسات مالی بین‌المللی ممکن است از همکاری با آن خودداری کنند.
جلوگیری از قرار گرفتن در لیست سیاه: کشورهایی که استانداردها را رعایت نکنند، در لیست سیاه یا خاکستری اف‌ای‌تی‌اف قرار می‌گیرند و این موضوع می‌تواند تجارت خارجی، سرمایه‌گذاری و نقل‌وانتقالات مالی آن کشور را دچار اختلال کند.
1. اعلام آمادگی و ابراز علاقه:
کشور متقاضی ابتدا باید به طور رسمی علاقه‌مندی خود را به عضویت در FATF اعلام کند. این اعلام معمولاً از طریق کانال‌های دیپلماتیک یا مکاتبه مستقیم با دبیرخانه FATF انجام می‌شود.
2. خودارزیابی (Self-Assessment):
پس از اعلام آمادگی، کشور متقاضی باید یک خودارزیابی دقیق از سیستم AML/CFT خود انجام دهد. این خودارزیابی باید بر اساس استانداردهای FATF (چهل توصیه FATF) باشد و شامل موارد زیر باشد:
بررسی قوانین و مقررات موجود در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم.
ارزیابی اثربخشی اجرای این قوانین و مقررات در عمل.
شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم AML/CFT کشور.
3. بررسی توسط گروه ارزیابی FATF:
پس از تکمیل خودارزیابی، یک گروه ارزیابی از سوی FATF به کشور متقاضی اعزام می‌شود. این گروه مسئولیت بررسی دقیق سیستم AML/CFT کشور و ارزیابی انطباق آن با استانداردهای FATF را بر عهده دارد.
گروه ارزیابی با مقامات دولتی، نهادهای نظارتی، بخش خصوصی و سایر ذینفعان در کشور متقاضی دیدار می‌کند و اطلاعات لازم را جمع‌آوری می‌کند.
نتایج این ارزیابی در یک گزارش تفصیلی ارائه می‌شود که شامل توصیه‌هایی برای بهبود سیستم AML/CFT کشور است.
4. برنامه اقدام (Action Plan):
بر اساس گزارش ارزیابی FATF، کشور متقاضی باید یک برنامه اقدام جامع برای رفع نواقص و اجرای توصیه‌های ارائه شده تهیه کند.
این برنامه اقدام باید شامل اهداف مشخص، جدول زمانی و شاخص‌های قابل اندازه‌گیری باشد.
کشور متقاضی باید پیشرفت خود در اجرای برنامه اقدام را به طور منظم به FATF گزارش دهد.
5. نظارت مستمر:
پس از پذیرش به عنوان عضو FATF، کشور عضو همچنان تحت نظارت مستمر FATF قرار دارد.
FATF به طور دوره‌ای (معمولاً هر 5 تا 10 سال) ارزیابی‌های متقابل از کشورهای عضو انجام می‌دهد تا از تداوم انطباق آنها با استانداردهای FATF اطمینان حاصل کند.
کشورهای عضو ملزم به همکاری با FATF و سایر کشورهای عضو در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم هستند.
6. ملاحظات کلیدی:
تعهد سیاسی: پیوستن به FATF نیازمند تعهد سیاسی قوی از سوی دولت کشور متقاضی است.
منابع: اجرای استانداردهای FATF نیازمند صرف منابع مالی و انسانی قابل توجه است.
همکاری: همکاری بین نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی برای اجرای موثر استانداردهای FATF ضروری است.
شفافیت: شفافیت در قوانین، مقررات و رویه‌های مربوط به AML/CFT برای جلب اعتماد FATF و سایر کشورهای عضو ضروری است.
به طور خلاصه، فرآیند پیوستن به FATF یک تعهد جدی است که نیازمند تلاش و همکاری مستمر از سوی کشور متقاضی است. هدف این فرآیند اطمینان از این است که کشور عضو قادر به ایفای نقش موثر در مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در سطح بین‌المللی است.
پیوستن ایران به FATF موضوعی پیچیده و بحث‌برانگیز است که همواره با چالش‌ها و موانعی روبرو بوده است. برای درک بهتر این موضوع، لازم است به چند جنبه کلیدی توجه کنیم:
1. الزامات FATF برای عضویت:
FATF استانداردهایی را برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تعیین کرده است. کشورها برای عضویت در FATF باید این استانداردها را در قوانین و مقررات خود پیاده‌سازی کنند.
این استانداردها شامل مواردی مانند شفافیت مالی، شناسایی مشتریان، گزارش معاملات مشکوک و همکاری با سایر کشورها در زمینه مبارزه با جرایم مالی است.
2. وضعیت ایران در رابطه با FATF:
در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ ایران به فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف اضافه شد. براساس بیانیه‌ای که در پایان نشست دوره‌ای این سازمان صادر شد، از همه کشورها می‌خواهد که اقدامات مقابله‌ای را در مبادلات مالی با ایران بکار بگیرند و مطمئن شوند که خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم از درون سامانه بانکی ایران دامن کشورهای دیگر را نگیرد.گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی، اف‌ای‌تی‌اف، جمهوری اسلامی ایران را به‌دلیل پایبند نبودن به مقررات این نهاد کماکان در فهرست سیاه خود نگه می‌دارد. مارکوس پیلر، رئیس گروه ویژه اقدام مالی روز شنبه ۲۴ اکتبر ۲۰۲۰، با تأکید بر این موضوع، از دولت‌های جهان خواست که تدابیر مؤثر را علیه کشورهایی چون ایران و کره‌شمالی اعمال کنندایران برای تعامل با بانک‌ها و مؤسسات مالی بین‌المللی نیاز دارد تا استانداردهای اف‌ای‌تی‌اف را رعایت کند. قرار گرفتن در لیست سیاه می‌تواند باعث محدود شدن تجارت و مبادلات مالی شود و مشکلاتی در تأمین منابع مالی بین‌المللی ایجاد کند.
3. چالش‌ها و موانع:
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تصویب لوایح مربوط به مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در مجلس شورای اسلامی و تایید آنها توسط شورای نگهبان است. برخی از این لوایح به دلیل مغایرت با قوانین شرعی یا منافع ملی با مخالفت روبرو شده‌اند.
4. مزایا و معایب احتمالی پیوستن به FATF:
مزایا:
بهبود روابط اقتصادی با سایر کشورها و تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی.
کاهش خطر قرار گرفتن در لیست سیاه FATF و تحریم‌های مالی بین‌المللی.
افزایش شفافیت مالی و کاهش فساد.
بهبود اعتبار بین‌المللی ایران.
معایب:
یکی از مهم‌ترین معایب اقتصادی پیوستن به FATF، افزایش هزینه‌های اجرایی و نظارتی است. ایران برای هماهنگی با استانداردهای این سازمان، نیازمند ایجاد تغییرات گسترده در سیستم مالی و بانکی خود است. این تغییرات شامل اصلاح قوانین، ایجاد سیستم‌های شفاف‌تر برای گزارش‌دهی مالی، افزایش نظارت بر تراکنش‌ها و اجرای استانداردهای بین‌المللی است. این فرآیند هزینه‌های مالی و اجرایی قابل توجهی را به همراه دارد که در شرایط اقتصادی فعلی ایران، می‌تواند فشار مضاعفی بر بودجه دولت و بخش خصوصی وارد کند.
از سوی دیگر، عضویت در FATF ممکن است انعطاف‌پذیری ایران در انجام معاملات بین‌المللی را کاهش دهد. این سازمان استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای را برای گزارش‌دهی مالی و شفافیت تراکنش‌ها تعیین می‌کند که می‌تواند فرایندهای مالی را پیچیده‌تر و زمان‌بر کند. این موضوع به ویژه برای شرکت‌های ایرانی که با کشورهای تحت تحریم یا گروه‌های منطقه‌ای همکاری می‌کنند، چالش‌برانگیز خواهد بود.در شرایطی که کشورهای غربی نقش اصلی را در FATF ایفا می‌کنند، این سازمان می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه ایران استفاده شود. این موضوع به ویژه در شرایط تحریم‌های بین‌المللی، می‌تواند تأثیرات منفی بر اقتصاد ایران داشته باشد، بنابراین تصمیم‌گیری در مورد پیوستن به FATF نیازمند تعادل بین منافع ملی و الزامات بین‌المللی است. ایران باید با در نظر گرفتن این چالش‌ها، راه‌حل‌هایی را برای کاهش تأثیرات منفی احتمالی پیدا کند.
افزایش نظارت بر تراکنش‌های مالی و احتمال افشای اطلاعات مربوط به فعالیت‌های اقتصادی و مالی کشور.
تاثیرات منفی احتمالی بر استقلال اقتصادی و سیاست خارجی کشور (از نظر برخی).
5. وضعیت فعلی:
ایران همچنان در فهرست سیاه FATF قرار دارد و در حال انجام اقداماتی برای رفع نواقص در سیستم مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم خود است.
تصمیم‌گیری نهایی در مورد پیوستن به FATF به عهده مقامات عالی‌رتبه کشور است و نیازمند اجماع نظر در این زمینه است.
به طور خلاصه، پیوستن ایران به FATF یک تصمیم استراتژیک است که نیازمند بررسی دقیق مزایا و معایب آن و در نظر گرفتن شرایط خاص کشور است. این موضوع همچنان در دست بررسی و بحث است و نتیجه نهایی آن مشخص نیست.
