* علی رشیدی
هفته گذشته تصایری جدیدی از اسکناسهای هزار تومانی و دو هزار تومانی که به تازگی در بازار عرضه شده اند، منتشر شد. اما در دل همین عکس‌ها، نکات مهمی پنهان شده است ؛ این اسکناسهای جدید با امضای عبدالناصر همتی رئیس کل سابق بانک مرکزی، منتشر شده‌اند در واقع به نظر می‌رسد این اسکناس‌ها در دولت پیشین چاپ شده و اکنون در بازار وارد شده‌اند.
از طرف دیگر در قسمت بالای این اسکناس‌ها صفرهای کم رنگ شده و در پایین آنها، اعداد بدون صفر نمایش داده شده‌اند. به نظر می‌رسد این اقدام در جهت آمادگی اذهان عمومی برای حذف ۴ صفر از پول ملی است. موضوعی کهنه که سال هاست توسط دولت‌ها مختلف مطرح می‌شود. واضح است حذف ۴ صفر هزینه ای روی دست بانک مرکزی گذاشته تا اسکناس ۱ و دو هزار تومانی را منتشر کنند. در نتیجه انتظار می‌رود بانک مرکزی در پی انتشار اسکناسهای جدید هزینه امحا اسکناسهای هزار تومانی و دو هراز تومانی سابق را اعلام کند.
اما درعین حال این پرسش مطرح است که چرا این نوع اسکناس فقط برای معرفی تومان کاربرد دارد و برای معاملات قابل استفاده نیست و ارزش معاملاتی ندارد.
زیرا درحال‌حاضر حتی نان نیز به نرخ 10 هزارتومان به فروش می‌رسد؛ بنابراین کسی تمایل به معامله و نگهداری اسکناس ۱ و ۲ تومنی ندارد.
اگرچه با رشد فن آوری‌ها و بانکداری دیجیتال و الکترونیک سهم اسکناس به کل نقدینگی و پول در گردش به کمتر ۲ درصد رسیده است و از نقدینگی 5000هزار میلیارد تومانی در گردش اقتصاد تنها۶۴۳هزارمیلیارد تومان را اسکناس و مسکوک تشکیل می‌دهد.
با به بازار آمدن اسکناس های یک و 2 تومنی آنهم با چهره ای که 4 صفر از آن حذف شده بیانگرنوعی تغییر و تحول در حوزه اسکناس به شکلی جدی‌تری است. مسکوکات نیز چند سالی است که از رده خارج شده زیرا ارزش ذاتی و آلیاژی که برای ضرب آنها استفاده می‌شود از ارزش اسمی آنها بیشتر است بنابراین این مسکوکات از دور خارج شده اند همچنین هنوز مسکوک جدیدی هم ضرب نشده است.
لازم به ذکر است حدف 4 صفر از پول ملی در کشورها معمولا در شرایطی اتفاق می افتد که کشور بشدت دچار تورم باشد و با بنابر این با حذف 4 صفر دولتمردان به جنگ با تورم می روند. اکنون اقتصاد ایران در شرایطی استثنایی است ؛ از یک سو نیازمند اصلاحات گسترده اقتصادی است و از سوی مراودات بین المللی به دلیل اعمال تحریم ها کاهش یافته است.بنابراین زمان برای حذف یکباره 4 صفر از پول ملی مناسب نیست.
علاوه بر این تا هنگامی که شرایط داخلی به نحوی نباشد که قابلیت رقابت واقعی در بازار‌های جهانی برای کشور وجود داشته باشد، کاهش ارزش پول ملی به ضرر منافع ملی است در نتیجه باید ارزش پول را از روش دیگری جز حذف 4 صفر از پول ملی حفظ کرد.
آخرین مزیت حذف صفر پول ملی، کاهش تورم است که این مزیت هنگامی قابل وصول است که تغییر واحد پول در انتهای برنامه تثبیت اقتصادی انجام شود. همچنین شواهد تاریخی نشان می‌دهد که تغییر واحد پول در فضای مناسب بوجود آمده پس از اجرای برنامه اصلاحات ساختاری یا تثبیت اقتصادی به مراتب موفق‌تر از سایر شرایط است و امکان دستیابی به نرخ‌های پایین‌تر تورم محتمل‌تر است.
در نتیجه در شرایط تورمی فعلی کشورو حذف 4 صفر از برخی اسکناس ها در تبدیل کردن اطلاعات با اسکناسهای جدید در برخی نرم‌افزارهای حسابداری مشکلاتی را به وجود می‌آورد و ضروری است .بنابراین لازم است تا در نرم‌افزارها در آینده تغییراتی برای واحد پولی شکل بگیرد تا بتوانند نسبت به تغییر واحد پولی اقدام کنند.زیرا ممکن است نرم‌افزارهای قدیمی که دارای پشتیبانی نیستند با مشکل جدی روبه‌رو شوند.
اقتصاددان*
