وقتی در سال 1396، یکصد چالش و مساله کشور شناسایی شد، امید می‌رفت که طی چندین سال بعد و شاید هم‌اکنون خبری از هیچکدام از آنها نباشد اما واقعیت حال جامعه، چیز دیگری را نشان می‌دهد.
*مهدی احمدی
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری توانا، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری مسائل اصلی و سناریوهای پیش‌روی ایران در سال ۹۶ را با انجام پژوهش «آینده‌پژوهی ایران ۱۳۹۶» بررسی کرد و 100 مساله را به عنوان مهمترین مسائل ایران برشمرد که عبارت بودند از:
1. ضرورت اصلاحات ساختاری اقتصادی
2. بحران تامین آب
3. بیکاری
4. فساد سیستمی
5. ناامیدی درباره آینده
6. سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی
7. بحران ریزگردها
8. پیامدهای بحران آب
9. فقر و نابرابری
10. رکود/رونق اقتصادی
11. بی‌تفاوتی اجتماعی
12. سرمایه‌‌گذاری اقتصادی داخلی و خارجی
13. ناکارایی‌های نظام قضایی
14. اخلاق عمومی
15. بحران آلودگی هوا
16. امنیت روانی و اجتماعی
17. انتخابات ۱۳۹۶
18. اختلاف نظرهای کلان حاکمیتی
19. حقوق اساسی و شهروندی
20. کارکردهای اجتماعی فضای مجازی
21. بحران بانک‌ها
22. قضاوت افکار عمومی درباره عملکرد حاکمیت
23. پایداری برجام
24. نزاع‌های سیاسی جریان‌های قدرت
25. مسائل صداوسیما
26. قاچاق و فربگی اقتصاد زیرزمینی
27. تخریب تنوع زیستی، مسائل جنگل‌ها و گونه‌های زیستی جانوری
28. امنیت نرم
29. مسائل سلامت روان
30. بی‌توجهی به پایداری زیست‌محیطی
31. تخریب منابع خاک
32. مشکلات سلامت ناشی از آلودگی‌های گوناگون
33. نزاع‌های آب بر سر انتقال آب در داخل ایران و با کشورهای همسایه
34. اختلافات درون‌حاکمیتی درباره مسائل فرهنگ
35. فساد و تقلب علمی
36. پیامدهای تغییرات اقلیمی برای ایران
37. سوء مصرف مواد
38. ضرورت بهره‌وری انرژی و توجه به انرژی‌های نو
39. آلودگی‌های آب
40. چالش‌های نظام سلامت
41. امنیت نظامی
42. کالایی‌شدن علم و به‌محاق رفتن عدالت آموزشی
43. تحولات اجتماعی آموزش عالی
44. بازار جهانی انرژی
45. تمرکزگرایی در تهران
46. تعدد نهادهای سیاست‌گذار و مجری در حوزه علم، دانش و آموزش
47. قطبی‌شدگی جامعه
48. طرح تحول سلامت
49. ناکارآمدی مدیریت بازیافت و مسائل ناشی از انبوه زباله‌ها
50. مشکلات سلامت ناشی از سبک زندگی جدید
51. سیاست‌های خصوصیسازی و پیامدهای آن
52. چالش‌های توسعه گردشگری
53. چالش‌های مراجعان سلامت و بیماران
54. حاشیه‌نشینی شهری
55. برنامه ششم توسعه
56. مسائل دارو
57. تورم
58. مسائل ازدواج
59. بحران کنش جمعی در حوزه محیط‌زیست
60. مسائل معلمان
61. بحران اداره کلانشهرها
62. سیاست خارجی دولت ایالات متحده امریکا
63. بودجه دولت
64. مرکزگریزی از الگوهای هنجاری رسمی
65. پر رنگ شدن اقتصاد فرهنگ
66. چالش‌های رابطه علمی ایران با جهان
67. ضرورت توسعه نوآوری و فعالیت‌های دانش‌بنیان
68. حجم بالای بدهی‌های دولت
69. حرکت به سمت پیری جمعیت
70. مسائل دانش‌آموزان
71. فقدان سواد رسانه‌ای
72. تقابل ایران و عربستان سعودی
73. بحران صندوق‌های بازنشستگی
74. اعتراض‌ها
75. چالش‌های قومی
76. نزاع‌های هویتی
77. تغییر الگوی خانواده
78. رکود مسکن
79. تغییر الگوی بیماری و شیوع بیماری‌های مزمن
80. گسترش افشاگری و درز اطلاعات
81. مشکلات زیرساختی ناوگان حمل و نقل
82. مناقشات حقوق زنان
83. گسترش ریسک‌پذیری جنسی
84. نقش‌آفرینی منطقه‌ای روسیه
85. تحولات دینداری ایرانیان
86. مسائل نسلی
87. توسعه انفجاری بازار فناوری اطلاعات
88. مخاطرات امنیتی گروه‌های تکفیری
89. تغییر ترجیحات مردم در حوزه سلامت
90. جایگاه مرجعیت دینی
91. مسائل دانشگاه آزاد
92. مسائل شبکه‌های ماهواره‌ای
93. سهم کشاورزی در رشد تولید ناخالص داخلی
94. ضرورت نوسازی شهری
95. برملاشدن مشکلات ساختاری آموزش عالی برای افکار عمومی
96. تحولات مناطق کردنشین کشورهای منطقه
97. بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات
98. سرنوشت سوریه
99. تقابل کسب‌وکارهای نوپا و سنتی
100. گسترش اختلافات میان‌فرهنگی در سطح جهانی
در این بررسی مشخص شد که «ضرورت اصلاحات ساختاری اقتصادی»، «بحران تامین آب» و «بیکاری» در صدر مسائل اصلی و سناریوهای پیش روی ایران قرار داشت. لذا به نظر می‌آمد که کارشناسان خبره که برای حل همه این چالش‌های می‌بایست فکر چاره‌ای می‌کردند، همه چای دستشان را زمین گذاشته بودند و به خط شدند. بر همین اساس هم امید می‌رفت که خیلی زود بحران آب از میان برود، هیچ بیکاری وجود نداشته باشد، هوای تمیز تنفس کنیم، هیچ کس درباره آینده ناامید نباشد، فقر و نابرابری از جامعه رخت بربسته باشد، بی‌تفاوتی اجتماعی مشاهده نکنیم، برجام خوشبختمان کرده باشد، جامعه شاهد دوقطبی و چندقطبی نباشد، به سمت جوانی جمعیت حرکت کرده باشیم و چند ده باشیم و نباشیم دیگر، اما امروز چه شده است و با این مسائل چگونه مواجهه شدیم که هنوز «درب بر همان پاشنه می‌چرخد».
امروز آب برای ما به عنوان یکی از بحران‌های بزرگ همچنان پابرجاست، فریاد بیکاری گوش فلک را کَر کرده است، آلودگی هوا که زندگیمان را تعطیل کرده، جامعه چنان ناامید شده و فقر و نابرابری از در و دیوار شهر می‌بارد، مردم آنچنان نسبت به هم بی‌تفاوت شده‌اند که نگو و نپرس، فرجام برجام رسید، جامعه چند قطبی شده و جمعیت که هیچ، ازدواج هم به محاق رفته است.
این بود وضعیت گذشته و اکنون 100 مساله ایران که شناسایی شده بود اما شوربختانه باید گفت که نتوانستیم این مسائل را حل کنیم؛ مسائلی که سهم بالای مسائل اجتماعی، زیست محیطی یا دارای عواقب و ریشه‌های اجتماعی در آن به وضوح دیده می‌شد.
با توجه به چنین امری پیشنهاد می‌شود که نهادهای مسئول باز به این 100 مساله بازگردند و بررسی کنند که آیا واقعاً طی این چندین سال کدام از مسائل مبتلابه جامعه حل شده است که جوابی واضح دارد. لذا بدون فوت وقت به جای اینکه هر فردی برای جامعه نسخه‌نویسی کند، در پی حل این مسائل باشند.
*فعال اجتماعی
