همه ساله بعد از ارائه لایحه بودجه توسط دولت به مجلس ابتدا در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار می گیرد و معمولاً در این مسیر دچار تغییرات زیادی می گردد تا پس از آن در صحن علنی به بحث و رای گذاشته شود.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری توانا، امسال نیز مانند سال‌های گذشته لایحه بودجه تقدیم مجلس شد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی بعد ازشنیدن سخنان رئیس جمهور و دیدگاه‌های مخالفان و موافقان لایحه بودجه 1402، با کلیات این لایحه موافقت کردند. درآمد پیش‌بینی شده برای صادرات نفت یکی از قسمت‌های بسیار مهم لوایح بودجه در تمام سال‌های گذشته بوده و در بودجه سال آینده نیز پیش‌بینی شده است.
در سال‌های اخیر، همواره ایران تلاش کرده که از بودجه نفتی فاصله بگیرد و به سمت استفاده از درآمدهای غیرنفتی برای تامین هزینه‌ها حرکت کند. با این وجود همچنان سهم بسیار بزرگی از درآمدهای ارزی کشور از طریق صادرات نفت و فرآورده‌های حاصل از آن تامین می‌شود. بنابراین برای سال 1402 نیز میزان درآمدهای نفتی و فرآورده‌های آن 603 هزار میلیارد تومان، در لایحه پیش‌بینی شده که بر مبنای متوسط فروش 104 میلیون بشکه در روز و هر بشکه به طور متوسط 85 دلار و نرخ تسعیر ارز 23 هزار تومانی بسته شده است.
تاثیر شکست برجام بر لایحه بودجه
مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از نقاط ضعف لایحه را برآورد خوشبینانه از منابع عمومی صادرات نفت و واگذاری شرکت‌های دولتی دانسته است. بنابر اظهارات سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه ارقام کلی لایحه بودجه کل کشور در سال 1402به میزان 5109 هزار میلیارد تومان تعیین شده است. مبلغ 3097 هزار میلیارد تومان بودجه کل کشور مربوط به گردش مالی شرکت‌های دولتی و بانک‌هاست که نسبت به سال گذشته حدود 38 در صد افزایش داشته است.
شکست قطعی برجام ضربه بزرگی به برنامه‌های پیش‌بینی شده دولت وارد می‌کند و اوضاع اقتصادی را بحرانی می‌کند. ایران بخش بزرگی از نفت خود را با دور زدن تحریم‌ها و به صورت واسطه‌ای و هزینه تمام شده بیشتر و تخفیفات چشمگیر می‌فروشد. علاوه‌براین موارد بعد از حمله روسیه به اوکراین و تحریم روسیه توسط اروپا و آمریکا این کشور نیز به عنوان رقیب ایران به شمار می‌رود.
با توجه به این موضوع که مشتریان نفت ایران کشورهایی مثل چین، هند، پاکستان بودند و اخیراً این کشورها مخصوصاً چین وارد مذاکره با روسیه شده و احتمالاً مانند گذشته خرید نفت از ایران را در دستور کار قرار ندهد. تعیین میزان صادرات نفت و درآمد حاصل از آن کار ساده‌ای نیست.
با توجه به موضوعات بیان شده و اینکه در مراودات بانکی با عراق، چین و حتی برخی از بانک‌های هند مشکلاتی ایجاد شده و با توجه به تحریم 17 بانک عراق که با ایران مراوده داشتند. شرایط برای کشورمان در منطقه بسیار سخت خواهد بود و تعیین میزان صادرات نفت و پیش‌بینی درآمد حاصل از آن کار ساده‌ای نیست.
در چنین شرایطی کسری بودجه و با ارقامی بالاتر از اعداد کنونی برای پایان سال آینده دور از انتظار نیست. بنابر اظهارات سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه کسری تراز عملیاتی در سال 1402 حدود 476 هزار میلیارد تومان است که مبلغ 384 هزار میلیارد تومان از مازاد تراز سرمایه‌ای و مبلغ 93 هزار میلیارد تومان از مازاد تراز مالی پوشش داده شده است. به عبارت دیگر در لایحه بودجه سال 1402 نیز مطابق رویه گذشته بخش قابل توجهی از اعتبارات هزینه‌ای از محل فروش دارایی و بخشی نیز از محل استقراض تامین شده است.
تحریم‌ها درآمدهای دولت و دسترسی به منابع را تحت تاثیر قرار داده است. به همین دلیل درآمدهای دولت را محدود خواهد کرد. رکود اقتصادی در سال 2023 اکثر کشورها را تحت تاثیر قرار می دهد و این هشدار به دولت است که درآمدهایش را احاطه می‌کند. در چنین شرایطی کسری بودجه و نحوه جبران آن از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا استقراض از بانک مرکزی و سایر بانک‌ها بر رشد پایه پولی و نقدینگی اثر گذاشته و تورم را تحریک می‌کند./مریم حسین‌زاده هنزایی
