تا ثبات بازار ارز برنگردد و تورم کنترل نشود دو نرخی شدن خودرو و کاهش قیمت خودرو نخواهیم داشت چرا که در ایران مردم برای اینکه ارزش پول خود را حفظ کنند وقتی کالا گران می‌شود، متقاضی آن می‌شوند. بنابراین تا ثبات نسبی نرخ اقتصادی برنگردند تقاضای کاذب همچنان وجود دارد.
به گزارش پایگاه خبری توانا، فروش خودرو به روش قرعه‌کشی از خرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. این روش به گفته بانیانش از ابتدا با هدف کنترل بازار و عرضه خودرو به مشتریان واقعی شکل گرفت. هرچند در این طرح‌ها ارائه گواهی‌نامه معتبر، نداشتن پلاک انتظامی فعال به‌نام فرد متقاضی و… به‌عنوان محدودیت اعمال شده اما این محدودیت‌ها هیچگاه مانع درخواست‌های مازاد بر تقاضاهای واقعی نشد و همچنان عطش برای مشارکت در قرعه‌کشی ادامه دارد. با این حال، سیر صعودی تعداد شرکت‌کنندگان قرعه‌کشی خودرو و بورس همچنان سیر صعودی دارد. این وضعیت موجب شد تا خبرنگار پایگاه خبری توانا به گفتگو با «فیروز نادری» و «بابک صدرایی» کارشناسان خودرو بپردازد. در زیر متن این گفتگو را می‌خوانیم؛
شرکت‌ها ماشین‌ها خوش فروش در بورس ارائه می‌کنند
فیروز نادری در مورد ارائه خودرو در بورس می‌گوید: اگر قرعه‌کشی حذف شود و خودرو تنها در بورس ارائه شود به سمت تک‌نرخی می‌توان گام گذاشت اما در حال حاضر شرکت‌ها زرنگ شدند ماشین‌های خوش فروش مانند ۲۰۷ سقف شیشه‌ای و دنا پلاس را در بورس با قیمت بالا می‌فروشند اما رانا پلاس و سورن پلاس که بد فروش هستند و مردم در بورس استقبال نمی‌کنند، در قرعه‌کشی و در طرح‌های مختلف آنها را به فروش می‌رساند.
وی ادامه می‌دهد: شرکت‌های دیگر به جز ایران خودرو و سایپا مثل مدیران خودرو و بهمن موتور در فروش محصولاتشان یک سری رانت‌ها وجود دارد. به این صورت که نمایندگی‌ها از مردم یکسری وجه را می‌گیرند و ماشین را به آنها می‌دهند یا مثلاً به افرادی که در نمایندگی ثبت نام کنند و پول بدهند، می‌فروشند.
تک نرخی شدن خودرو هیجان خرید را کاهش خواهد داد
نادری بر این باور است که بورس نسبت به قرعه کشی بهتر است چون قیمت بازار و کارخانه را به هم نزدیک می‌کند و این دو نرخی بودن کاهش پیدا خواهد کرد. در واقع اگر ماشین در کشور تک نرخی شود این همه اشتیاق و هیجان برای خرید کاذب و سرمایه‌گذاری کمتر خواهد شد چرا که در حال حاضر تقریباً ۴۰ درصد از مردم که برای خرید ماشین اقدام می‌کنند تنها هدفشان سرمایه‌گذاری از این طریق است تا ارزش سرمایه آنها پایین نیاید و سوخت نشود.
این کارشناس خودرو توضیح می‌دهد: در واقع آنها از این طریق دارند حفظ سرمایه می‌کنند. قرعه‌کشی باعث شده است که خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی نرسد چون آنهایی که پول دارند این ماشین را تهیه می‌کنند و با سود بالاتر می‌فروشند.
آیا ارائه خودرو در بازار بورس دونرخی بودن را از بین می‌برد؟
بابک صدرایی با اشاره به اینکه بورس جای عرضه کالای مصرفی نیست بلکه جای عرضه کالای سرمایه‌ای است و در هیچ جای دنیا خودرو در بورس عرضه نمی‌شود بلکه تنها سهام آن را عرضه می‌کنند، می‌گوید: در بازار خودرو ایران دو نوع تقاضا وجود دارد: یک نوع تقاضای واقعی مصرف‌کننده است. در این روش باید گفت: برخی از مصرف‌کننده‌ها کد بورسی ندارند و به بورس هم دسترسی ندارند و یک نوع تقاضا افرادی هستند که دلال طبیعی یا مجازی بورسی هستند و یا افرادی هستند که می‌خواهند ارزش پول خود را در مقابل پول ملی که روز به روز بی‌ارزش می‌شود، حفظ کنند.
این کارشناس خودرو افزود: به طور مثال امروز 2 هزار خودرو در بورس عرضه می‌شود که برای اینها 10 هزار تقاضا وجود دارد، این خودرو با قیمت ۵۰۰ میلیون تومان وارد بورس می‌شود و به مبلغ ۸۰۰ میلیون تومان از بورس بیرون می‌آید. در این صورت 8 هزار متقاضی دیگر برای این خودرو وجود دارد. این 8 هزار یا باید در قرعه کشی بعدی شرکت کنند و یک بخشی از اینها اگر نیاز واقعی دارند باید در بازار آزاد ماشین خرید کنند در این صورت بازار هم این سیگنال را خواهد گرفت که برای یک ماشین تقاضا بیشتر از عرضه است. در نتیجه قیمت رشد می‌کند. این اتفاقی است که در بورس و قرعه‌کشی برای خودرو می‌افتد. بنابراین بورس دونرخی شدن را از بین نمی‌برد بلکه در این روش ناخودآگاه قیمت خودرو بالا خواهد رفت. دولت هم به دلایلی نمی‌خواهد قیمت از حالت دستوری خارج شود. بنابراین در بورس عرضه می‌کند تا به جای دلال خود سود بیشتری ببرد.
صدرایی معتقد است روش ارائه ماشین در بازار بورس کوتاه‌مدت خواهد بود چرا که این روش زمانی می‌تواند کارساز باشد که آن تعداد خودرویی که در بورس عرضه می‌شود با تعداد تقاضا برابر باشد. همچنین بسیاری از مردم به کد بورسی اصلاً دسترسی ندارند این روش در کوتاه‌مدت می‌تواند کارساز باشد.
قرعه‌کشی روح و روان مردم را آشفته می‌کند
بابک صدرایی توضیح می‌دهد: برای قرعه‌کشی ایران خودرو آنقدر مراحل گوناگون وجود دارد و خرید یک خودور را با یک قیمتی که مصوب کردن دور از ذهن و سخت می‌کنند که عملاً این را به فروشندگان القا می‌کند که قیمت‌ها باید افزایش یابد. در واقع ناخودآگاه آن کسی که ماشین دارد می‌گوید این کالا ارزشمند است. در نتیجه قیمت کالا را بالا می‌برد.
در دور قبل ۱۱ میلیون نفر در قرعه‌کشی ایران‌خودرو برای۲۰ هزار خودرو شرکت کردند چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون که این اختلاف قیمت آنقدر بالا است که همه مردم ترغیب می‌شوند در این قرعه‌کشی شرکت کنند تا سود کنند.
راهکار برای از میان بردن دو نرخی شدن خودرو چیست؟
صدرایی سه راهکار را پیشنهاد می‌کند و می‌گوید: نخست تا ثبات به بازار ارز برنگردد و تورم کنترل نشود ما همچنان این مشکل را خواهیم داشت. در ایران رفتار روانی مصرف‌کننده با همه جای دنیا فرق می‌کند. در کشور ایران وقتی کالا گران می‌شود تقاضا برای آن زیاد خواهد شد؛ یعنی وقتی دلار بالا می‌رود و ارزش پول پایین می‌آید تقاضا برای خرید دلار بیشتر می‌شود. برای اینکه ارزش پول آنها حفظ شود در این صورت بسیاری از مردم کالایی را خریداری می‌کنند که نیاز واقعی برای آن ندارند و در واقع یک تقاضای زودتر از موعود پیش خواهد آمد. بنابراین تا ثبات نسبی نرخ اقتصادی برنگردند تقاضای کاذب همچنان وجود دارد.
مسئله دوم این است قیمت ارز باید ثبات پیدا کند اگر دلار قصد ۱۰۰ هزار تومان دارد باید یک سال همان ثبات داشته باشد. این نوسان قیمت دلار در مردم این ترس را ایجاد می‌کند که دلار به صورت روزانه بالا می‌رود پس باید کالا بخرم.
مسئله سوم اینکه اگر اواسط دهه 80 به ایران خودرو رجوع می‌کردید و قصد خرید ماشین داشتید همانجا خرید می‌کردید و ماشین تحویل می‌گرفتی و در واقع بازار آزادی وجود نداشت اما اکنون این گونه نیست تا زمانی که تقاضا واقعی نشود و تولید و تقاضا هماهنگ نشود قطعاً بازار سیاه از بین نمی‌رود. این قرعه‌کشی و بورس مانند یک نسخه می‌ماند که به یک بیمار تجویز می‌شود تا برای کوتاه مدت آن را آرام کند اما چاره کار نیست. بنابراین در همه اقتصادها این بازار است که مکانیسم قیمت‌ها را مشخص می‌کند با دستور نمی‌شود مکانیسم قیمت‌ها را کاهش داد.
نادری هم بر این باور است که راهکار کاهش دو نرخی در بازار خودرو پیچیده است. چرا که در ایران فاصله قیمت کارخانه و بیرون بسیار زیاد است و شرکت‌ها به اندازه‌ای ماشین پیش فروش کردند که بدهکار مردم هستند و نمی‌توانند آن را در واقع درست کنند. بنابراین باید اینقدر بازار اشباع شود تا بازار برود به سمت یک رکود عمیق تا بتوانند یک تصمیم جدی بگیرند./فرشته جهانی
