حضور دست‌فروشان در سطح خیابان‌های شهرها در همه مواقع دیده می‌شود اما روزهای نزدیک به سال نو این حضور بسیار پُررنگ‌تر است. به گونه‌ای که خیابان‌ها مملو از افرادی می‌شوند که کالایی را می‌فروشند و عیده‌ای هم دور آنها جمع شده‌اند.

به گزارش پایگاه خبری توانا، سیمای اقتصادی عصر حاضر جامعه ما، در نتیجه تحریم‌ها، اوضاع نابسامان اقتصادی، ناکارآمدی در مدیریت ساختاری، امکان تامین حداقل مایحتاج زندگی را برای خانواده‌ها بسیار سخت کرده و باعث برهم خوردن نظم اقتصادی و تشدید پدیده‌های اقتصادی چون دست‌فروشی شده است. با توجه به این اتفاق، خبرنگار توانا سری به برخی از خیابان‌های شهر زده تا گزارشی میدانی از وضعیت دستفروشی تهیه کند.

دست‌فروش کیست؟

دست‌فروش، دوره‌گرد و یا خرده‌فروش، به فردی که کالایی را با خود به‌همراه دارد و به سهولت نقل مکان می‌کند، اطلاق می‌شود. باوجود پیشینه کهن این شغل اما سبک آن بسته به عوامل مختلف چون شرایط زمانی، مکانی و… متغیر است.

دست‌فروشی در تمامی کشورها وجود دارد اما در کشور ما با توجه به شرایط اقتصادی، تعداد دست‌فروشان همواره درحال رشد است. افراد به علل مختلف چون نداشتن تخصص و یا سرمایه برای راه‌اندازی کسب‌و‌کار رسمی، به دست‌فروشی روی می‌آورند و به صورت دوره‌گردی کالاهای خود را به مردم عرضه می‌کنند.

البته طی سال‌های گذشته و به خصوص در سال جاری به دلیل رشد صعودی وضعیت نابسامان اقتصادی، بیکاری و… باعث شده تا تعدادی زیادی از مردم به این شغل روی آورند و حتی ما مشاهده می‌کنیم که تعدادی از آنها از افراد تحصیلکرده‌ای هستند که نتوانسته‌اند در بازار کار جایی برای خود پیدا کنند.

ازدحام و سرو صدای دست‌فروشان آزار دهنده است

از مترو میدان ولیعصر پیاده می‌شوم، از همان راه‌پله‌های مترو شروع می‌شود، دست‌فروشانی که هر کدام یک یا چند نوع کالا پهن کرده‌اند و تعدادی از مردم هم در حال خرید هستند و یا اینکه تنها کالاها را قیمت می‌کنند و می‌گذرند.

با آقایی که حدوداً 35 ساله است باب گفتگو باز می‌کنم. می‌گوید که «کارمند هستم، محل کارم در مرکز شهر قرار دارد و هر روز همین مسیر را بروم و بیایم. ازدحام و سرو صدای دست‌فروشان به خصوص در مکان‌های پر ترددی چون مترو و برخی از پیاده‌روها آزار دهنده است. شاید بگویم به فکر کسب و کار مردم نباشم اما واقعاً بیش از حد شلوغ شده و حتی راهرورهای مترو که دیگری وضعیت خیلی بدتر شده است.»

دست‌فروشان اجناس را نسبت به مغازه‌داران مناسب‌تر می‌فروشند

به سراغ خانمی می‌روم، می‌گوید من «مریم» هستم و در یک شرکت خصوصی همین نزدیکی کار می‌کنم. هر روز این بساط دست‌فروشان را می‌بینم. اگر مسئله برهم خوردن نظم شهری را نادیده بگیرم حضور آنها برای من بهتر است، به این دلیل که اجناس را نسبت به مغازه‌داران مناسب‌تر می‌فروشند.

خانم 30 ساله دیگری می‌گوید که اگر راهکاری برای بهبود فضای کسب‌وکار آنها اجرایی شود به نظر من حضور آنها در خیابان حس نشاط و زندگی را به شهر می‌دهد.

اوضاع فروش در روزهای نزدیک به عید بد نیست

به سراغ یکی از دست‌فروشان می‌روم. بساطی زیبا از لوازم زینتی دور خودش چیده و در وسط آن هم نشسته و در این شلوغی مشغول کتاب خواندن است. به او نزدیک می‌شوم. می‌پرسم خانم ببخشید! می‌توانم چند دقیقه وقت شما را بگیرم؟ به آرامی جواب می‌دهد در خدمت هستم. شروع به گفتگو می‌کنیم.

از او در مورد شغلش می‌پرسم، می‌گوید: «نام من مرجان است. دانشجو هنر همین دانشگاه هستم که کمی بالاتر از اینجاست. شغلم درست کردن لوازم زینتی است، نمی‌توانم مکانی را اجاره کنم ناچار گوشه‌ای از خیابان برای فروش وسایلم پیدا می‌کنم. من مشتری‌های مخصوصی دارم و یا وسایل زینتی خاصی می‌خواهند که سفارش می‌دهند و من برای آنها درست می‌کنم. به نوعی خودم را سرگرم می‌کنم و با مردم هم در ارتباط هستم.»

ما هم دست‌فروش می‌کنیم، بهتر است!

مغازه‌داری جلوی مغازه‌اش ایستاده و مردم را نگاه می‌کند. از او می‌پرسم وضعیت کاسبی شما چطور است. می‌گوید: «هر سال شب عید وضعیت خیلی بهتر بود. حضور دست‌فروش‌ها هم خیلی کمتر بود اما امسال انگار همه چیز فرق کرده است. البته خوب است بدانید که بسیاری از این دست‌فروش‌ها همین مغازه‌داران هستند که لوازم مغازه خود را بساط می‌کنند چون فروش بیشتری دارند. مردم فکر می‌کنند که مغازه‌دار گران‌فروشی می‌کند. در حالی که بیشتر دست‌فروش‌ها مغازه هم دارند.»

مغازه‌دار ادامه می‌دهد: «حضور این دست‌فروش‌ها علاوه‌ بر شلوغی عاملی در کسادی بازار ما مغازه‌داران شده است. برخی از آنها که خودشان مغازه‌ ندارند جنس‌هایی از بازار می‌آورند و اینجا می‌فروشند، بدون اینکه بخواهند هزینه خاصی بدهند.»

جمع‌بندی

مشاهدات میدانی خبرنگار توانا نشان می‌دهد که عده‌ای موافق و عده‌ای مخالف حضور دست‌فروشان در سطح خیابان‌ها هستند. مخالفان می‌گویند حضور آنها در سطح شهر سبب اختلال در نظم شهری و سد عابران می‌شود و این شلوغی حتی باعث می‌شود که یک بار دیگر مردم بیشتری به کرونا مبتلا شوند.

اما موافقان می‌گویند که به دلیل عرضه کالا با قیمت مناسب‌تر حضور آنها به نفع اقشار کم‌درآمد است. شب عید حضور این دست‌فروشان باعث می‌شود عده‌ای کالایی که می‌خواهند تهیه کنند و تعدادی از مردم هم بتوانند نانی سر سفره خانواده خود ببرند./تارا هوشمندی