*علی اصغر شعردوست

به گزارش پایگاه خبری توانا، ایرانیان از گذشته‌های دور با آغاز بهار و ورود به سال جدید پس از چند روز دید و بازدید به منظور پایان بخشیدن به عید نوروز و دور کردن غم و غصه در روز سیزدهم فروردین با بیرون آمدن از خانه و پناه گرفتن در دامان طبیعت، مراسم سیزده بدر را اجرا می‌کنند.

سیزده بدر یا جشن بدرقه نوروز از مهمترین رسوم مشترک میان اقوام ایرانی است که در سال‌های اخیر روز آشتی با طبیعت نیز عنوان می‌شود. ایرانیان باستان این روز را سرآغاز زندگی بهشتی می‌دانستند و به منظور پایداری دنیا جشن برپا می‌کردند. برخی پیشینه جشن سیزده بدر را زمان جمشید می‌دانند.

فلسفه وجودی این آیین ارزشمند در واقع برقراری ارتباط با طبیعت و حفظ آن، درک بیشتر هستی و قدردانی از نعمت‌های خداوند است پس چه زیباست که در این روز با حفاظت و استفاده بهینه از طبیعت قدردان محبت پروردگار باشیم و اینگونه لحظه های شادی را برای خویش به وجود آوریم.

 پایان جشن‌های نوروزی در 13 فروردین یکی از دلیل‌های برگزاری این مراسم باستانی است. ایرانیان در گذشته پس از 12 روز شادی و جشن ‌گرفتن که به یاد 12 ماه از سال بود، روز 13 نوروز را به باغ و صحرا می‌رفتند و به شادی می‌پرداختند و اینگونه نوروز را به پایان می‌رساندند. برخی از پژوهشگران معتقدند در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی، روز سیزده بدر که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و کنار جویبارها می‌ر‌فتند و از خداوند طلب بارش باران می‌کردند.

در باور ایرانیان تمامی روزهای سال خجسته و فرخنده هستند. نحس بودن عدد 13، ارتباطی با فرهنگ ایرانی ندارد و متعلق به جوامع غربی و اروپایی است که پس از آشنایی و گسترش روابط ایرانیان با اروپاییان از عصر صفوی به بعد، به ایران راه یافت. انتخاب عنوان 13 برای این جشن به دلیل این است که روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در گاهشماری های ایرانی از آن ایزد «تیشتـَر» محسوب می‌شد.

در نگاه افرادی که عدد سیزده را نحس و بدشگون می دانند واژه سیزده بدر به معنای برون افکندن نحوست و بد اقبالی یک روز خاص با کمک طلبیدن از طبیعت و پناه بردن به دامان آن به شمار می رود در صورتی که آیین سیزده بدر به مانند چهارشنبه سوری و نوروز بسیار زیبا و دوست داشتنی است. در این هنگامه افراد به انجام دادن رسم هایی همچون «بازی های گروهی، ترانه ها، جمع آوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی های عمومی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایش‌های شاد و آب بازی» می پردازند. دور انداختن سبزه ها هم به این دلیل بود که ایرانیان باستان عقیده داشتند بدی‌ها و مریضی‌ها در سبزه جمع شده است و با به آب سپردن آن این پلیدی‌ها و مریضی‌ها را از خود دور می کردنند.

 در حقیقت ایرانیان موحد و خداپرست در آیینی به یادگار مانده از پیشینیان در سیزدهمین روز فروردین با بدرقه عید نوروز به دامان سرسبز طبیعت پناه می برند تا با بهره‌گیری از فضای روح افزای بهار به نشاط و شادابی دست یابند و در میثاقی دوباره با طبیعت در جهت حفظ محیط زیست گام بردارند.

پاسداری از محیط زیست را وظیفه تمامی افراد جامعه است. در آموزه‌های دین مبین اسلام به ظرافت‌های ارتباط انسان با محیط اطراف خود تاکید شده و حفاظت از آن  وظیفه همگانى است. حفظ محیط زیست یک وظیفه عمومی محسوب می شود و تمامی قشرهای جامعه در برابر حفاظت آن مسوول هستند. اطلاع رسانی و آموزش مبانی محیط زیست به گروه‌های هدف و فرهنگ سازی به منظور حفاظت از آن برای افراد مختلف جامعه یکی از کارآمدترین روش‌ها برای پیشگیری از تخریب و آسیب رساندن به طبیعت به شمار می‌رود.

تغییر نگرش سبک زندگی و رفتار انسان‌ها با محیط زیست می تواند از روند تخریب روز افزون آن بکاهد. آموزش به کودکان، نوجوانان و نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از محیط زیست در سنین کودکی بسیار آسان تر و موثرتر از دوره بزرگسالی است. با توجه به تاثیر رسانه‌ها در جهت ‌دهی به افکار عمومی به‌ عنوان یکی از ارکان اصلی اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در جوامع امروزی، آنها می‌توانند در مسیر حفاظت از طبیعت، افزایش سطح آگاهی و دانش زیست محیطی آحاد مختلف جامعه نقشی اساسی ایفا کنند. در روز طبیعت که روز شکرگذاری از خداوند نام دارد لزوم حفظ و صیانت از طبیعت برعهده همه خانواده‌ها است که با درس آموختن از طبیعت همواره به یاد آخرت باشند و حدود الهی را رعایت کنند.

*سفیر سابق ایران در تاجیکستان