کاهش سهم ایران از بازار جهانی کتابهای کودک و نوجوان
با وجود ظرفیت‌های نشر ایران، ما در بازارهای جهانی هنوز در پله‌های نخستین به سر می‌بریم، عمده ناشران ایرانی چشم‌اندازی برای فراتر از مرزها قائل نیستند و تنها بازار داخلی را مدنظر دارند. سهم ادبیات کودک نیز که حکم سکوی پرش ما را دارد، آب رفته است.
به گزارش توانانیوز ، میراث ایرانیان شعر و ادبیات است و از این میراث به جهانیان سهمی نرسیده است. ادبیات ایران طی یکصد سال گذشته دوره‌های مختلفی را پشت سر گذاشته است. از آزادی‌خواهی و مشروطه تا جرقه شکل‌گیری داستان ایرانی با موازین مدرن و جهانی، از شعر اجتماعی و نمادین در دوره پهلوی تا ادبیات عدالت‌طلب و آرمان‌خواه دوران انقلاب و مقاومت در سال‌های اخیر. از این همه آثاری که در قالب کتاب و نشریه منتشر شده است، اندک صدایی مجال شنیده شدن در خارج از مرزهای ایران را داشته است. در این میان سهم ادبیات انقلاب کمتر از همه بوده است.
ادبیات ایران در آستانه پیروزی انقلاب و پس از آن، ادبیاتی پویا است که حاصل آن انتشار آثار متنوعی در ژانرها و قالب‌های مختلف از جمله ادبیات کارگری، ادبیات دینی و آیینی، مقاومت و پایداری، کودک و نوجوان، ادبیات اجتماعی و … بوده و هست.
صادرات کتاب در یک دهه گذشته در بسیاری از کشورهای جهان به امری ضروری در حوزه اقتصاد و فرهنگ تعریف شده است. گردش مالی برخی از کشورهای جهان در این زمینه هر ساله روند صعودی داشته و طراحی برنامه‌های جدید، این کشورها را به یکی از قطب‌های اصلی در امر صادرات کتاب تبدیل کرده است. به عنوان نمونه، چین پس از پیوستن به سازمان تجارت جهانی در سال 2001، شروع به جهت‌گیری اقتصادی در حوزه نشر کرد و تغییرات متعددی را در این زمینه انجام داد؛ به طوری که برآورد می‌شود میزان درآمد سالانه این کشور در برخی از سال‌ها به حدود 200 میلیون دلار نیز رسیده است.
با وجود این بازار و ظرفیت‌های نشر ایران، ما در بازارهای جهانی هنوز در پله‌های نخستین به سر می‌بریم، عمده ناشران ایرانی هیچ چشم‌اندازی برای فراتر از مرزها قائل نیستند و تنها بازار داخلی را مدنظر دارند. عدم حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه‌های مهم دنیا که فرصت‌های تبادل رایت و حضور جدی ایران در بازارهای منطقه را فراهم می‌کند، خود گواه این ادعاست. ایرانیان حتی فرصت‌های کشورهای منطقه را که در سال‌های اخیر ایجاد شده و دسترسی به آن نیز بسیار سهل است، از دست می‌دهند. در این میان آژانس‌های ادبی نیز جز تعدادی محدود چندان در ایران فعال نیستند و همین موضوع مسیر را دشوارتر کرده است
با وجود همه این کاستی‌ها ما از یک ظرفیت نهفته و عظیم برخورداریم، ظرفیتی که بارها گفته شده می‌تواند سکوی پرش ما به بازارهای جهان باشد،ظرفیتی که ناشران مطرح جهان را به غرفه جمهوری اسلامی در نمایشگاه‌های کتاب خارجی می‌کشاند و آن چیزی نیست جز ادبیات کودک و نوجوان، کتابهای کودک و نوجوان و تصویرگری‌‌های ایرانی. با این حال چند سالی است که در استفاده از این ظرفیت نیز کوتاهی می‌کنیم. مجید جعفری‌اقدم مدیر آژانس ادبی پل که سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری قابل توجهی بر فروش رایت کتابهای کودک و نوجوان ایرانی به ناشرانی خارجی داشته است، در این زمینه می‌گوید، ادبایت کودک و نوجوان هم در ایران و هم در جهان قابلیت بالایی برای ورود به بازار کشورهای دیگر دارد.
جعفری‌اقدم تصریح می‌کند: اینکه ادبیات کودک و نوجوان ایرانی سکوی پرش ما به بازارهای جهانی است، هم به موقعیت ادبیات کودک و کتابهای تصویری در جهان برمی‌گردد و هم به وضعیت آن در داخل کشور. در مجموع بازار خرید و فروش کتابهای کودک و نوجوان در جهان بازار پرفروش و پردرآمدی است، چرا که یک کتاب کودک تصویری به عنوان یک کالای فرهنگی در اقتصاد نشر توأمان دو آورده دارد، متن و تصویر. یعنی هم از رایت تصویر و هم از رایت کتاب می‌توان درآمد داشت.
وی ادامه می‌دهد: هم‌چنین با توجه به اینکه معمولاً متن کتاب کودک از مباحث نژادی، دینی، سیاسی و … خالی است و عموما جنبه‌های عمومی دارد، فرامرزی هستند و زودتر قابل فروش و یا قابل مبادله در بازارهای رایت است، بنابراین ملاحظات جانبی آنگونه که در کتابهای بزرگسال است در کتابهای کودک وجود ندارد. ملاحظات کمتری وجود دارد و راحت‌تر این کتابها مبادله می‌شود./تسنیم
