تاب آوری را به عنوان ظرفیت یک سیستم به منظور پاسخگویی به اختلال ایجاد شده در آن تعریف کرده و تاکید میکند که در سیستم های تاب آور پس از اعمال تنش و اختلال و ساختار و عملکرد سیستم تغییر نمی کند.
به گزارش توانانیوز، در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی میکنند و از آن میان تعداد زیادی در مناطقی ساکن اند که خطرات بالقوه و سوانح آنها را تهدید میکند؛ چراکه محل استقرار سکونتگاه ها و سایر تأسیساتی که توسط انسان ایجاد میشود کاملا تحت تاثیر عوامل محیطی و زمین ساختی است.
همه ساله مخاطرات طبیعی خسارتهای گسترده ای را به ویژه در کشورهای در حال توسعه به وجود می آورند، شواهد موجود نیز حاکی از افزایش مستمر همه انواع بحرانهای طبیعی از نظر شدت و فراوانی هستند. در سطح جهانی تغییرات چشمگیری در نگرش به مخاطرات دیده می شود. به طور کلی دیدگاه قالب از تمرکز صرف برکاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است.
عوامل موثر بر افزایش تاب آوری
براساس این نگرش برنامه‌های کاهش مخاطرات باید به دنبال ایجاد و تقویت ویژگی های جوامع تـاب آور باشند و در زنجیره مدیریت سوانح به مفهوم تاب آوری نیز توجه کنند. در این میان تاب آوری یکی از مهم ترین عوامل تحقق پایداری است .برنامه ریزی های صورت گرفته در زمینه مدیریت زلزله با بازده زمانی حين وبعد از وقوع بحران محدود شده است و کمتربه برنامه ریزی های پیش از وقوع زلزله توجه می شود . این برنامه، علاوه بر کاهش آسیب پذیری جوامع در هنگام وقوع بحران ها، به سمت افزایش و بهبـود تاب آوری جوامع گرایش پیداکرد.
زلزله از جمله سوانح طبیعی است که در بیشتر شهر های جهان با آن مواجه هستند. که تاثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی بر جای گذاشته و تلفات جانی و مالی سنگینی بر ساکنان آنها وارد می سازد. در عین حال آسیب پذیری بخش کالبدی شهر تاثیر مستقیمی در تلفات انسانی ناشی از بحران دارد.
نقش ساخت وسازغیرمجاز در حریم گسل
این مسأله عموما با گسترده ترین دخالت های نسنجیده انسانی در محیط طبیعی از جمله ساخت و ساز های بی رویه در حریم گسل ، فقدان و یا بی توجهی به ضوابط و استانداردهای ساخت و ساز تشدید می شود. در این میان افزایش تاب آوری شهرها در برابر بلایای طبیعی به ویژه زمین لرزه ها به میزان زیادی در کاهش این خسارات و همچنین زمان بهبودی جوامع موثر است.
بسیاری از شهرها با توجه به قرار گرفتن بر روی چندین گسل فعال از جمله مناطق حساس و در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله است که دیر یا زود چنین چالشی را پیشرو خواهد داشت از کاهش آسیب و مدیریت بحران و در نهایت تاب آور نمودن شهرها در برابر مخاطراتی همچون زلزله لازم و ضروری است .
به طور کلی اگر شهرها را مجموعه پیچیده ای از ساختمان ها و افراد در نظر بگیریم می‌بینیم که قسمت اعظم تاب آوری یک شهر در برابر بحران و به خصوص خطر زلزله ارتباط مستقیم با ساختمان های آن دارد . تاب آوری یک ساختمان به طور مستقیم با میزان آسیب پذیری آن در ارتباط است و مسأله آسیب پذیری بدو توجه به شرایط اقلیمی و روش های ساخت منطقه و قوانین مورد استفاده در نظام مهندسی ساختمان قابل بررسی نمی باشد.
باید در فلسفه طراحی عواقب آسیب ها هم در نظر داشته باشیم مثلا ساختمان های مهم مانند بیمارستان و ایستگاه های آتش‌نشانی نقش مهمی در فعالیتهای بعد از زلزله ایفا می کنند و باید بلافاصله بعد از زلزله قابل بهره برداری بمانند.
با بررسی پارامترهای هماهنگ با ابعاد تاب آوری میتوان بیان کرد که هر شهر در یک یا دو بعد دارای سطح بالاتری از تاب آوریست.امید است روزی تمام بعدهای تاب آوری در شهرها قوت گرفته و کمترین آسیب در زمان مخاطرات به شهرها وارد شود.
نویسنده:فاطمه قاسمی
پژوهشگرحوزه شهر و مسکن
